Tek Böbrek Engelli Rapor Oranı Kaçtır? (2025)

Tek böbrek engelli raporu almak isteyen bireyler için süreç, hastalığın doğuştan mı yoksa sonradan mı oluştuğuna göre farklılık gösterebilir. Peki, tek böbrek engelli raporu alabilir mi? Doğuştan tek böbrek ile yaşayan bireylerin özür oranı neye göre belirlenir? Bu durumda tek böbrekli engelli araç alabilir mi? Engelli raporu için en çok merak edilenlerden biri de tek böbrek engel oranı kaçtır sorusudur.

Not: Tek böbrek engelli rapor oranları “ÖZÜRLÜLÜK ÖLÇÜTÜ, SINIFLANDIRMASI VE ÖZÜRLÜLERE VERİLECEK SAĞLIK KURULU RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK” kapsamında değerlendirilmektedir.

Tek Böbrek Engelli Raporu Alma Süreci

Tek böbrek ile yaşayan bireylerin engelli raporu alma süreci, öncelikle sağlık kuruluna başvuru ile başlar. Bu başvuru, tam teşekküllü devlet hastanelerinde yer alan “Engelli Sağlık Kurulu” aracılığıyla yapılır. Başvuruda; böbrek fonksiyon testleri, idrar ve kan tahlilleri, radyolojik görüntülemeler (USG, MR, BT gibi) ve ilgili uzman hekim değerlendirmeleri dikkate alınır.

Eğer bireyin tek böbreği doğuştan yoksa veya cerrahi müdahale ile alınmışsa ve kalan böbrekte herhangi bir fonksiyon bozukluğu yoksa, engelli oranı çok düşük olabilir. Ancak mevcut tek böbrekte işlevsel bir azalma, kronik böbrek yetmezliği başlangıcı ya da hipertansiyon gibi ek hastalıklar varsa, bu durum rapor oranını doğrudan etkiler. Uzman hekimlerin değerlendirmesi sonrası birey, engellilik durumu ile ilgili yüzde olarak bir oranla değerlendirilir.

Rapora esas olan oran, 40 ve üzeri ise birey “engelli” statüsü kazanır. Bu statüye göre çeşitli haklardan (vergi indirimi, istihdam kolaylığı, engelli araç alımı gibi) yararlanma imkânı doğar. Özellikle tek böbrekli engelli araç alabilir mi? sorusu, bu noktada önem kazanır; çünkü oran %90 ve üzerindeyse özel tertibatlı araç alma hakkı da söz konusu olabilir. Ancak bu oran tek böbrek için nadiren verilir ve genellikle ek hastalıklar da bulunmalıdır.

Tek Böbrekle Yaşanır mı?

Tek böbrekle yaşamak mümkündür ve çoğu zaman bireyler bunun farkına bile varmadan sağlıklı bir yaşam sürebilirler. İnsan vücudu, hayati fonksiyonların sürdürülebilmesi için tek bir böbrekle de yeterli performansı gösterebilir. Doğuştan tek böbrekle doğanlar ya da cerrahi müdahale (nefrektomi) sonrası bir böbreğini kaybeden bireyler, yaşam kalitesinde büyük bir düşüş olmadan hayatlarına devam edebilirler.

Tek böbreğin görevini üstlenen organ, zamanla kendini uyarlayarak büyüyebilir ve artan yükü karşılayacak kapasiteye ulaşabilir. Ancak bu durum, kişilerin sağlıklarına daha fazla dikkat etmeleri gerektiği anlamına gelir. Özellikle kan basıncını dengede tutmak, tuz tüketimini sınırlamak, düzenli kontroller yaptırmak ve böbrek fonksiyonlarını zorlayacak ilaçlardan kaçınmak büyük önem taşır.

Tek Böbrek Hastalığında Engel Oranları Tablosu

Tek Böbrekle Engelli Araç Alınabilir mi?

Tek böbrekli bireyler, engelli araç alımı konusunda belirli kriterleri karşılamak zorundadır. Türkiye’de engelli araç alımı için gerekli olan minimum engellilik oranı %90 ve üzeridir. Ancak bazı özel durumlarda, engellilik oranı %40 ve üzeri olan bireyler de “sürücü olamaz” ibaresi taşıyan raporla ÖTV muafiyetli araç alımı yapabilmektedir. Bu durumlar genellikle fiziksel engellerle sınırlıdır.

Tek böbrekle yaşayan bireyler için:

1. Eğer diğer böbrek tamamen sağlamsa ve kişi günlük yaşamında herhangi bir kısıtlılık yaşamıyorsa, engellilik oranı genellikle %10’dur ve bu oran araç alımında hak tanımaz.
2. Diğer böbrekte fonksiyon bozukluğu varsa ve engellilik oranı %40 ve üzerine çıkarsa, heyet raporunda “sürücü olamaz” ibaresi de yer alıyorsa, kişi engelli araç alım hakkı elde edebilir.

Yani, tek böbrekli olmak tek başına engelli araç alımı için yeterli değildir. Ancak başka sağlık sorunları da bulunuyorsa ve toplam engel oranı %90’a ulaşıyorsa, kişi ÖTV’siz araç alabilir.

Tek Böbrek Hastalığı Sıkça Sorulan Sorular

1. Tek böbrekle yaşamak mümkün mü ve sağlık açısından riskli midir?

Evet, tek böbrekle yaşamak mümkündür ve birçok insan bu şekilde uzun, sağlıklı bir yaşam sürebilir. Özellikle doğuştan tek böbreği olan bireyler, böbreğin zamanla bu eksikliği telafi edecek şekilde gelişmesi sayesinde genellikle hiçbir sorun yaşamaz. Ancak bu kişilerde yüksek tansiyon, idrar yolu enfeksiyonları ve böbrek fonksiyonlarında zamanla azalma gibi komplikasyonlara karşı dikkatli olunmalıdır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları, düzenli doktor kontrolleri ve böbrek fonksiyon testleri bu nedenle hayati önem taşır.

2. Tek böbrek engelli raporu almak için yeterli bir kriter midir?

Tek böbreğe sahip olmak, engelli raporu alımında değerlendirmeye alınır ancak genellikle düşük oranlı bir engel durumu sayılır. Sağlıklı bir şekilde çalışan tek böbreği olan bireylerde verilen oran genellikle %10 civarındadır. Ancak ikinci böbrekte de fonksiyon kaybı mevcutsa veya kronik böbrek hastalığı gelişmişse, bu oran %40 ve üzerine çıkabilir. Bu durumda birey hem engelli haklarından faydalanabilir hem de engelli raporu alabilir.

3. Doğuştan tek böbrekli olmak ile sonradan böbrek kaybı arasında fark var mı?

Doğuştan tek böbreği olan kişiler, böbrek gelişimi bu eksikliği dengelediği için çoğu zaman sorunsuz yaşayabilir. Fakat bir hastalık ya da kaza sonucu sonradan böbreğini kaybeden bireylerde vücudun bu yeni duruma uyum sağlaması zaman alabilir ve komplikasyon riski daha yüksektir. Engelli raporu açısından da durum farklı değerlendirilir. Sonradan böbreğini kaybedenlerde ek sağlık sorunları olabileceği için engel oranı daha yüksek çıkabilir.

4. Tek böbrekle engelli aracı alınabilir mi?

Tek başına tek böbreğe sahip olmak, engelli araç alımı için genellikle yeterli değildir. Türkiye’de engelli araç alımında temel kriter %90 ve üzeri engellilik oranıdır. Ancak bazı özel durumlarda, %40 ve üzeri engelli raporu olan ve “sürücü olamaz” ibaresi bulunan bireyler de ÖTV muafiyetiyle araç alabilir. Bu nedenle tek böbrekli bireylerde araç alma hakkı, mevcut böbrek fonksiyonlarının durumu ve ek hastalıkların olup olmadığına göre belirlenir.

5. Tek böbrek engelli sağlık raporunda nasıl değerlendirilir?

Engelli sağlık kurulu raporlarında tek böbrek durumu, böbreğin çalışma kapasitesine göre değerlendirilir. Eğer mevcut böbrek normal işlevini yerine getiriyorsa ve kişinin yaşam kalitesi etkilenmiyorsa, düşük oranla değerlendirilir. Ancak mevcut böbrekte kreatinin düzeylerinde yükselme, protein kaçağı, hipertansiyon gibi sorunlar varsa engel oranı artabilir ve bu da sosyal haklardan faydalanma şansı doğurur.

6. Tek böbrekle askerlik yapılır mı?

Türkiye’de tek böbrekle askerlik yapılamaz. Tek böbrekli bireyler, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği kapsamında askerliğe elverişli kabul edilmez. Bu bireylere genellikle “askerliğe elverişli değildir” raporu verilir. Bunun temel nedeni, fiziki eforun artmasıyla birlikte mevcut böbreğin zarar görme riskinin bulunmasıdır.

7. Tek böbrekli bireylerde hangi sağlık sorunları daha sık görülür?

Tek böbrekli bireylerde zamanla şu sağlık sorunları gelişebilir: yüksek tansiyon (hipertansiyon), proteinüri (idrarda protein kaçağı), glomerüler filtrasyon hızında düşüş (böbrek fonksiyonunun azalması), böbrek taşları, idrar yolu enfeksiyonları ve nadiren böbrek yetmezliği. Bu nedenle tek böbrekle yaşayan kişilerin sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemesi büyük önem taşır.

8. Tek böbrekle spor yapmak sakıncalı mı?

Spor yapılabilir ancak dikkatli olunmalıdır. Tek böbreğe sahip bireyler temas içeren ve darbe alma riski yüksek olan sporları yapmaktan kaçınmalıdır (örneğin futbol, güreş, boks gibi). Yüzme, hafif tempolu yürüyüş, yoga gibi sporlar ise önerilen egzersizler arasındadır. Spor öncesinde mutlaka hekime danışılmalı ve bireyin genel sağlık durumu göz önünde bulundurulmalıdır.

9. Tek böbrekle hamile kalınabilir mi?

Evet, tek böbreğe sahip olan kadınlar sağlıklı bir şekilde hamile kalabilir ve doğum yapabilir. Ancak gebelik süreci boyunca böbrek fonksiyonlarının yakından izlenmesi gerekir. Hamilelikte böbreklerin çalışma yükü arttığı için tansiyon, idrar tahlilleri ve böbrek değerleri düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. Riskli bir gebelik olarak değerlendirilebileceğinden, perinatolog (riskli gebelik uzmanı) takibi önerilir.

10. Tek böbrekli bireyler hangi haklardan faydalanabilir?

Tek böbrekle yaşayan bireyler, engelli sağlık raporlarında belirlenen oranlara bağlı olarak bazı haklardan yararlanabilir. %40 ve üzeri engelli raporu olanlar; vergi indirimleri, engelli maaşı, işe giriş kolaylığı, ÖTV-KDV muafiyetiyle araç alımı gibi sosyal haklara başvurabilir. Ancak bu haklardan faydalanabilmek için sadece tek böbrek durumu değil, böbreğin fonksiyonel değerlendirmesi de dikkate alınır.

11. Tek böbrekli bireyler nelere dikkat etmeli?

Tek böbrekle yaşayan kişilerin aşırı tuz tüketiminden kaçınması, yeterli sıvı alması, düzenli tansiyon takibi yapması ve aşırı proteinli besinleri sınırlaması önerilir. Ayrıca nefrotoksik ilaçlardan kaçınılmalı ve ağır egzersizlerde böbrek bölgesi korunmalıdır. Yılda en az bir kez nefroloji muayenesi ve idrar tahlili yaptırmaları önerilir.

12. Tek böbrekli çocuklar spor yapabilir mi?

Evet, ancak kontakt sporlar (futbol, boks, güreş gibi) konusunda dikkatli olunmalı ve doktor tavsiyesi alınmalıdır. Bu tür sporlarda karın bölgesine darbe alma riski olduğundan, koruyucu ekipman kullanılabilir. Diğer düşük riskli fiziksel aktivitelerde ise genellikle kısıtlama yapılmaz.